Któż bogatemu zabroni, jeśli ma wizję? Wizję stworzenia rzeczy niezwykłych, opartych na mitologii greckiej. Rzeka Łaba, jeszcze w tym miejscu maleńka, miała udawać Styks. Po jednej jej stronie hrabia Franciszek Antoni Špork postanowił ku uciesze ciała zbudować pałac, domy uzdrowiskowe, teatr, bibliotekę i łaźnie. Po drugiej miało być to, co służy pokrzepieniu ducha: kościół, szpital, cmentarz.

W 1684 r. hrabia Franciszek Špork został właścicielem włości w Kuks. Okoliczna ludność opowiadała o leczniczych właściwościach miejscowego źródła. Hrabia oddał wodę do zbadania profesorom z praskiego Wydziału Lekarskiego, którzy potwierdzili opinię miejscowych. Wówczas to postanowił zbudować eleganckie uzdrowisko, które dorównałoby uzdrowiskowi w Baden-Baden.

Kuks – dla ciała.

Jak postanowił, tak też się stało. Na lewym brzegu Łaby stanęły budynki uzdrowiska. Do rzeki prowadziły schody z rzeźbami Trytonów i kaskadowymi kanałami, którymi niegdyś płynęło wino. Do śmierci hrabiego, czyli do roku 1738 Kusk tętnił życiem. Dwa lata później olbrzymia powódź zniszczyła większość zabudowań. Uzdrowisko popadło w ruinę, z której nigdy się już nie podniosło.

Dziś z dawnej świetności pozostały jedynie schody i dawne budynki uzdrowiska. Ruiny pałacu rozebrano jeszcze w 1901 r.

Kuks – dla ducha.

Po drugiej stronie Łaby, na wzniesieniu hrabia Franciszek Špork zbudował wielki, reprezentacyjny budynek, niesłusznie przez niektórych nazywany pałacem. Budowla ta była szpitalem i jednocześnie przytułkiem dla weteranów wojennych. Szpital powstał w latach 1707-1715 wraz z kościołem Świętej Trójcy i kryptą.  Od 1743 r. szpitalem zarządzał Zakon Szpitalników św. Jana Bożego (Bonifratraci). Podczas II wojny światowej służył Hitlerjugend jako dom poprawczy. Następnie do 1972 roku pełnił funkcję domu starców.

Obok szpitala jest cmentarz.

Kuks – ogród ziołowy.

Za szpitalem, a może przed, ulokowany jest ogród w stylu francuskim. Gdy się dobrze przyjrzymy rosnącym w roślinom, zobaczymy różne rodzaje ziół. Tak jak niegdyś zakonnicy, tak teraz współcześni sadzą w nim rośliny, z których uzyskiwano medykamenty, przynoszące ulgę cierpiącym.

Szpital w Kuks obecnie.

Od 1946 roku budynek szpitala służy jako muzeum sztuki barokowej. Należący do państwa szpital został w 1995 roku ogłoszony pomnikiem narodowym Republiki Czeskiej. Szpital Kuks jest obecnie zarządzany przez Instytut Ochrony Dziedzictwa Kulturowego.

Teren wokół szpitala można zwiedzać bezpłatnie. Jednak, aby zobaczyć wnętrza, należy wykupić bilet. Zwiedzanie odbywa się wyłącznie w grupach z przewodnikiem. Dostępnych jest kilka tras o różnej tematyce.

Niedługo po wybudowaniu szpitala, ściany wykorzystano do namalowania scen Tańca Śmierci. Jest to cykl fresków,  przedstawiający Śmierć w postaci kościotrupa zabierającą ze sobą przedstawicieli różnych stanów. W XIX w. obrazy zostały zamalowane na biało. Dopiero podczas remontu, który odbywał się w latach 2010-2015, odkryto bezcenne malowidła.

Muzeum – apteka.

Ekspozycja Czeskiego Muzeum Farmaceutycznego mieści się w 6 salach muzealnych i przedstawia rozwój aptek od baroku do XX wieku. Stare wyposażenie apteki na tle zabytkowych murów, bogatych w malowidła naścienne (głównie nasufitowe) zapiera dech w piersiach. To po prostu trzeba zobaczyć!!!

Mateusz Bernard Braun – czeski Michał Anioł.

To, z czego Kuks słynie najbardziej zostawiłam na koniec. A są to arcydzieła sztuki rzeźbiarskiej, które wyszły spod dłuta Mateusza Bernarda Brauna. Braun jest jednym z najwybitniejszych artystów barokowych, działających na terenie Czech.

Przed szpitalem, spoglądając na Łabę i dawne uzdrowisko stoją alegorie Cnót i Przywar. Po lewej stronie znajdują się 12 rzeźby przedstawiających ludzkie cnoty: nadzieję, miłość, cierpliwość, mądrość, odwagę, czystość, pracowitość, dobroć, uczciwość i sprawiedliwość oraz anioł chwalebnej śmierci.

Po prawej stronie stoją ku przestrodze rzeźby przedstawiających ludzkie przywary: pychę, chciwość, pożądanie, zazdrość, obżarstwo, gniew, lenistwo, rozpacz, frywolność, oszczerstwo i chytrość oraz anioł bolesnej śmierci.

Wokół tarasu przed kościołem umieszczono personifikacje ośmiu błogosławieństw. Środek zajmuje rzeźba przedstawiającą religię.

Stojące przed budynkiem figury są replikami. Oryginały zostały umieszczone wewnątrz szpitala i można je zobaczyć po wykupieniu biletu.

Więcej informacji znajdziecie na stronie Szpitala.

 

Wpisy, które mogą Cię zainteresować:

Zamek Bolków – krew i wino na jego murach

Jak Świątynia Wang po Europie wędrowała

Miedzianka. Miasto, które zniknęło. Czy znów się odrodzi?

Kościół Pokoju w Świdnicy – gliniany cud architektury

 

Kuks, październik 2022

Tekst i zdjęcia Ewa Siwiecka