APULIA – DZIEŃ 3.

Wśród płaskich pól północnej Apulii wyrasta samotne wzgórze. Na jego szczycie rozsiadła się niezwykle symetryczna budowla, która przywołuje: „Chodźcie i podziwiajcie mnie, jednak mojej tajemnicy Wam nie zdradzę”. Czym jest Castel del Monte? Po co został zbudowany? Jakie sekrety skrywa?

Takiego zamku nie znajdziecie nigdzie indziej. Idealnie symetryczny, z ośmiokątnym dziedzińcem, z 8 ośmiokątnymi wieżami, 8 komnatami na każdym z dwóch poziomów i 8 oknami. Elementy dekoracyjne wewnątrz budowli składają się z różnorodnej ornamentyki roślinnej, nawiązującej do liczby osiem; osiem liści winogrona, osiem liści słonecznika, osiem liści akantu, osiem liści figowych, osiem czterolistnych koniczyn. A ośmiokąt w ówczesnej architekturze nie miał uzasadnienia użytkowego, lecz ideowe, bo uważany był za symbol łączący kwadrat (symbol ziemi) i okrąg (symbol nieba). Castel del Monte nazywany zamkiem, czy rzeczywiście nim jest? Rozpala wyobraźnię uczonych i badaczy historii oraz łowców tajemnic.

Uwielbiam takie nieoczywiste miejsca, z duszą, z zagadkami, więc Castel del Monte musiał znaleźć się na mojej trasie po Apulii. Gdy podeszłam do zamku, pierwszą moją myślą było: ” ta budowla nie może być tak stara jak się uważa, jest zbyt doskonała, prawie nowoczesna”. A jednak! Pochodzi z 1240 roku, z okresu, gdy z terenów obecnych Włoch wyruszały krucjaty do Ziemi Świętej.

Czym jest Castel del Monte?

Teorii jest kilka, zacznijmy od tych najmniej prawdopodobnych:

– Castel del Monte to wyrzutnia rakiet. ? ? ?

– Średniowieczne SPA.

– Miejsce służące wtajemniczonym do ładowania się pozytywną energią.

– Obserwatorium astronomiczne.

Za tym ostatnim przemawia kilka faktów. Dwa razy w roku, 8 kwietnia oraz 8 października, promienie słoneczne, wpadające przez południowo-wschodnie okno i przechodzące dalej przez okno na wewnętrzny dziedziniec, rozświetlają miejsce na przeciwległej ścianie dziedzińca, gdzie znajdowała się kiedyś płaskorzeźba. Z kolei w południe równonocy jesiennej, długość cieni zewnętrznych murów odpowiada długości dziedzińca. Główne wejście wskazuje miejsce na horyzoncie, gdzie w wiosenną i jesienną równonoc, wschodzi słońce.

Castel del Monte Nazywa się koroną Apulii , ponieważ stoi na wzgórzu, z którego króluje i dominuje nad okolicą a został zbudowany z uwzględnieniem pozornego przebiegu słońca w ciągu roku oraz pozycji planet i konstelacji. Jednocześnie kształt budowli przypomina koronę, zwłaszcza tę, w której koronowany był Fryderyk II.

Kolejne teorie, trochę bardziej prawdopodobne:

Castel del Monte był miejscem spotkań tajemnej grupy Pactio Secreta. Stowarzyszenie te miało na celu rządzenie ówczesnym światem bez wyniszczających wojen.

Odbywały się tam spotkania alchemików, okultystów i kabalistów. Argumentem na rzecz tej teorii jest fakt, że w 1952 r.  pewna mieszkanka Rampillon we Francji wykopała tajemniczy kuferek, a w nim m.in. kilka ośmiobocznych tabliczek pełnych kabalistycznych znaków. Każda z nich dokładnie odpowiada architektonicznemu planowi Castel del Monte.

Castel del Monte był pomnikiem ku czci 3 wielkich religii monoteistycznych. W jego budowie pomagali templariusze, którzy Apulię traktowali jako jedną ze swoich prowincji, łączącą Wschód z Zachodem. Była to świątynia, w której dokonywano inicjacji nowych członków zakonu. Przede wszystkim to tu miał być ukrywany Święty Graal.

Teoria ta ma zagorzałych zwolenników i przeciwników. Przeciwnicy wskazują na ostry konflikt Fryderyka II z templariuszami, co wyklucza obecność tych ostatnich na zamku. Zwolennicy dowodzą co innego. Aldo Tavolaro napisał książkę „Castel del Monte e il segreto dei templari (Castel del Monte i sekrety templariuszy)”, którą można zakupić w sklepiku w zamku, również w wersji anglojęzycznej.

Najwięcej naukowców opowiada się za:

– Budowla była domkiem myśliwskim dla rodziny królewskiej.

– Castel del Monte był zwykłym zamkiem, wchodzącym w skład systemu obronnego, składającego się z licznych, innych zamków.

Zwolennicy ostatniej wersji zakładają, że zamek był otoczony murem obronnym. Pomiędzy murem a zamkiem znajdowały się drewniane stajnie oraz inne budynki gospodarcze. ”  Tak więc budowla nie różniła się tak bardzo od innych zamków.

Jednak spacerując po idealnie geometrycznych komnatach zamku, trudno sobie wyobrazić, gdzie mogłaby znajdować się kuchnia i jakie jest przeznaczenie poszczególnych sal. Gdzie były sypialnie służby, rycerzy lub gości?  Przepiękny kształt budynku jest zupełnie niepraktyczny.

Kto stoi za budową Castel del Monte?

Czymkolwiek by nie był i jakąkolwiek funkcję by pełnił, Castel del Monte zawdzięcza swoje istnienie Fryderykowi II. Jeśli poznacie tę niezwykle barwną i kontrowersyjną postać, zrozumiecie, skąd wzięły się wszystkie przedziwne teorie, związane z zamkiem.

Fryderyk II Hohenstauf urodził się w 1194 r. Jako dwuletnie dziecko został królem Niemiec, tytuł ten stracił rok później. W następnym roku jego matka ogłosiła go królem Sycylii. Wtedy to młodym Fryderykiem zaopiekował się papież Innocenty III.  Papież miał chytry plan, awansowania posłusznego wychowanka, który realizowałby jego plany. Dzięki jego poparciu Fryderyk został koronowany w 1212 r. na króla Niemiec, a w 1220 r na cesarza. Wówczas to okazało się, że wychowanek nie jest tak posłuszny, jakim być powinienPopadł w konflikt z papieżem i wszedł na wojenną ścieżkę z kościołem. Chodziło nie o dogmaty wiary a o politykę i dobra ziemskie. Fryderyk II dwukrotnie został obłożony klątwą, a  nawet ogłoszony antychrystem. Jako cesarz obalał lub popierał, w zależności od potrzeb, kolejnych papieży.

Cesarz był niewątpliwie wybitną osobistością epoki, znał sześć języków, a na swoim dworze w Palermo otaczał się jasnowidzami, alchemikami, astrologami i kabalistami. Był erudytą i miłośnikiem nauki, zafascynowany matematyką, algebrą, medycyną, biologią i lingwistyką, ufundował uniwersytet w Neapolu. Uwielbiał polowania i sokolnictwo, co zaowocowało powstaniem traktatu o sokołach i innych ptakach. Za swoje zainteresowania orientalistyką oraz sprzyjanie muzułmanom stawiano mu zarzuty o bluźnierstwo i pogaństwo.

W 1228 roku Ferdynand II wyruszył na przedziwną krucjatę, mającą na celu odzyskanie Jerozolimy. W czasie negocjacji z z sułtanem Al-Kamilem udało mu się podpisać traktat, na mocy którego Jerozolima wraz z korytarzem łączącym ją z wybrzeżem, a także Betlejem i Nazaret powróciły do chrześcijan. Ponieważ odbyło się to bez rozlewu krwi, trudno nazwać tę misję krucjatą. Jak doszło do traktatu i dlaczego sułtan zgodził się oddać sporne ziemie, pozostaje tajemnicą. Rodzi to spekulacje dotyczące tajnych spotkań, które miałyby się odbywać w późniejszym okresie, w Castel del Monte.

Historia Castel del Monte.

Castel del Monte został zbudowany na polecenie Fryderyka II w 1240 r . Wiemy to z jedynego, pochodzącego z tego okresu pisma, w którym  cesarz nakazał kupować wapno, kamienie i wszystko, co byłoby przydatne i konieczne do budowy. Ze względu na swoją  szczególną formę Castel del Monte mógł wzbudzić ogromne zdumienie i podziw wśród poddanych, sojuszników i wrogów. Był to zatem jeden z najskuteczniejszych środków na udowodnienie wielkości Fryderyka II. Jednak nie ma żadnych dowodów, że cesarz kiedykolwiek odwiedził ten zamek.

Fryderyk II, który dużo podróżował, przy projektowaniu zamku prawdopodobnie wzorował się na muzułmańskiej Kopule na Skale w Jerozolimie lub kaplicy pałacowej w katedrze akwizgrańskiej lub też bazylice św. Witalisa w Rawennie.

Być może Castel del Monta był wykorzystywany przez rodzinę królewską jako domek myśliwski. Następnie został przekształcony w więzienie. Wnukowie Fryderyka byli przez 30 lat więzieni na zamku. Kolejna wzmianka o budowli pochodzi z 1665 r, kiedy to bogate rodziny z pobliskiej Andrii szukały w zamku schronienia przed epidemią.

Pod koniec XVII w. zamek został całkowicie opuszczony i zaczął popadać w ruinę. Okoliczni ziemianie demontowali z budowli ozdoby i umieszczali je w swoich pałacach. W ruinach znajdowały schronienie zwierzęta i pasterze a także pospolici przestępcy.

W 1876 r. ruina przeszła w ręce państwa włoskiego. Od tego momentu rozpoczęła się odbudowa zamku. Rekonstrukcja budziła krytykę naukowców, którym nie podobało się usunięcie wszystkich elementów zewnętrznych zamku.

w 1996 r. zamek został wpisany na Listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Castel del Monte jest niewątpliwie jednym z najbardziej niezwykłych zamków, jakie widziałam. Jednak aby poczuć ducha dawnych dni, należy uruchomić wyobraźnię, gdyż poza ścianami w budowli nie znajdziemy żadnego wyposażenia.

Ze wzgórza rozpościera się widok na całą okolicę, która w promieniach zachodzącego słońca wygląda zjawiskowo.

Zamek można zwiedzać:

1 października – 31 marca 9.00 – 18,30 (kasa biletowa jest zamykana o 18:00)

1 kwietnia – 30 września 10.15 – 19.45 (kasa biletowa jest zamykana o 19.15)

Zamknięte 25 grudnia i 1 stycznia.

Cena biletu:

10 EURO, dzieci do lat 18 wchodzą bezpłatnie.

Więcej informacji o zamku znajdziecie tutaj.

 

Pozostałe wpisy o Apuli:

Apulia – Polignano a Mare i Monopoli – dwie nadmorskie piękności.

Alberobello – z której bajki są te domki?

Matera – włoskie miasteczko udające Jerozolimę.

Apulia i Matera na dokładkę. Plan zwiedzania na przedłużony weekend.

 

Włochy, listopad 2019

Tekst: Ewa Siwiecka

Zdjęcia: Ewa i Krzysztof Siwieccy